Satranç Taşlarının İsimleri Neden İngilizce ve Türkçe Farklıdır? Ata şövalye, file piskopos diyorlar!
Bu sorunun nedeni muhtemelen satrançtır. Bize Avrupa’dan geldiği yanılgısıdır.Bu yüzden satranç taşlarının isimlerinin İngilizce versiyonuna değil, gerçek kökenine ulaşmak gerekiyor.
Konu gündeme gelince Emrah Safa Gürkan hemen yorum yaptı. Görelim satranç taşlarının isimleriGerçekten nereden geliyor?
Satranç taşlarının Türkçe ve İngilizce adlarındaki farklılıklar
Şah
Sanskrit dilinde “kral/rajah” Anlamını taşıyan bu taş birebir İngilizceye çevrilmektedir. Türkçeye çevirisi ise “hükümdar, özellikle İran’ın hükümdarı” anlamına gelen “şah”tır. Ayrıca “şah”, bilindiği şekliyle “şah mat”, “Kral öldü.” Anlamı. Ancak gerçek bir cetvelle oynarken bu terim daha da basitleştirildi ve “Kral emekli oldu.”Söylendi.
Kraliçe
Kralın yanında bir vezirin bulunması ilk bakışta mantıklı görünse de bu aşamaya gelene kadar bazı sözler söylendi. Sanskritçe “mantri/kralın danışmanı”Fransızcada “vierge/bakire”, diğer dillerde “regina/queen” ve “dame/hanımefendi” olarak anılırken, Araplar “vazir/vezir” Söze geçtiler. Ancak baktığınızda “kraliçe” parçasına İngilizce’de hâlâ “kraliçe” deniyor.
Fil
Fil, Türkçe anlamlarına sadık kalan bir başka terimdir. Hint satranç gruplarında taş aynı zamanda fil olarak da gösterildi. Sanskrit dilinde “hasti/fil” Farsça “pil/fil” kelimesi de dilimize aynı şekilde girmiştir. Sözünü tutanlar arasında Ruslar da var.
İngilizce’de buna “fil” denir “piskopos/gözetmen” Söylendi. Kimsenin neden böyle söylendiğine dair pek bir fikri yok. Ancak 12. yüzyılda mors fildişinden oyulmuş bir satranç taşı “piskopos” taşıtasvir amacıyla dini kıyafetler giymiş.
Atış
Sanskritçe’de “at” anlamına gelen “asva” Kelime değişmeyen isimlerden biridir. Bir atla diğer modüllerin üzerinden atlamanın muhtemelen mümkün olacağı düşünülüyordu. Ancak İngilizce için aynı şeyi söylemek pek mümkün değil.
İngilizce “şövalye”Bunun nedeni muhtemelen bu yeteneği evrensele yansıtma eğiliminden kaynaklanmaktadır.
Kale
Kale kelimesi Sanskritçe “ratha/savaş arabası” kelimesinden gelir. Farsçada “ruh” Çağrıldı. Almanca ve İngilizce’de bu söz doğruydu ama Rusça ve Ermenice’de “kale”ye “gemi veya tekne” deniyordu.
“‘Kale’ İngilizce’de ‘kale’ anlamına gelmiyor mu?” Şunu düşünüyor olabilirsiniz: Ancak buradaki kale, “rok” yöntemiyle oyuncunun cetvelini güvenli bir konuma getirmeyi amaçlayan ve belirli koşullar altında oynanan bir oyundur. taşınmak Konuşmak için kullanılır. Yani “kale” bir taşı, “kale” ise bir tür atılımı ifade eder.
Piyon
Piyon kelimesi aslında satranç tarihi boyunca tutarlılığını koruyan bir deyiştir. Hint-Avrupa Latince “ped-ayak” Sözcük “pedōn/yaya” olarak Geç Latinceye evrilir. Buradan Fransızca’da “pion” olur ve satrançta kullanılır. “piyade” Kelimenin anlamını taşır. Piyon olarak günümüz Türkçesine ve İngilizcesine çevrilmiştir.
Bu konuyla ilgili farklı ifadeler var. Eski Fransızcada “pion” kelimesi “Casus” kelimesinden türetilmiştirda düşünülüyor.
Bir diğer varsayım ise İspanyolca “çiftçi” “Peon” kelimesi “peon” anlamına gelir. Piyon kelimesinin oyun sırasında daha sık kurban edilmesinden dolayı kullanıldığı düşünülüyor. Piyonlar, daha güçlü kesimleri kurtarmak ve düşmanın önüne geçmek için kullanılan top yemi kaynağıydı.
Satrancın tarihi 4 bin yıl öncesine dayanıyor.
Mezopotamya, Çin ve Anadolu’da oynanan satranca ilişkin pek çok bulgu bulunmaktadır. Kuşan Türklerine İlgili satranç taşları bu oyunun ilk kez kendileri tarafından oynandığını gösteriyor. Satrancı Hindistan’a Kuşan Türkleri’nin tanıtması ve ilk yazılı belgelerin Hindistan’la ilgili olması satrancın tarihinin aslında oldukça eski olduğunu kanıtlıyor.
Arap-İslam dünyasından Endülüs Eyaleti aracılığıylaSatranç, İspanya üzerinden Avrupa’ya yayılmış ve daha sonra İngiltere’den Hollanda’ya kadar birçok ülkede oynanan popüler bir oyun haline gelmiştir.
Ayrıca satrançla ilgili diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz:
